Altını olanlar çözülme başladı

Dünya ve Türkiye genelinde pandemi krizinin etkili olduğu ikinci çeyrekte, hükümetin aldığı önlemlerle en az küçülen ülkelerden olan Türkiye, üçüncü çeyrekteki güçlü toparlanma ile birlikte yeni bir döneme de girecek.

Bakan Berat Albayrak'ın "Yeni Ekonomi Programı (YEP) hedefleri kapsamında ihracatta, sanayide, üretimde ve ekonominin her alanında yeni bir döneme giriyoruz" açıklaması ile ipuçlarını verdiği yeni dönemin şifreleri, açıklanan her veri ile ete kemiğe bürünüyor.

Ekonomide istikrarın güçlendirilmesinin hedeflendiği YEP'te, enflasyon ve cari dengede kırılganlıkları azaltacak teknoloji, verimlilik ve rekabet odaklı politikaların hayata geçirilmesi öngörüldü. Salgın sonrası küresel tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamaları fırsata dönüştürerek, Türkiye'ye üretim ve yatırımda cazibe merkezi haline getirecek adımlar atılacak.

Salgının küresel tedarik zincirinde Türkiye lehine köklü değişimleri getireceğinin ilk işaretleri geldi. Hong Kong merkezli denetim şirketi QIMA tarafından yapılan araştırmaya göre, dünyanın önde gelen şirketlerinin tedarikçi tercihleri arasında 2019'a göre 2020'de Çin'in payı gerilerken Türkiye'nin payı arttı. Tüm dünyada Türkiye'yi tercih edenlerin oranı yüzde 4'ten 9'a çıktı. Avrupalı alıcıların tercihinde ise bu oran yüzde 14'ten 30'a yükseldi.

Türkiye'nin yaşadığı krizlerin en önemli nedenlerinden olan cari açık ve finansmanı konusunda da tarihi bir dönemeçten geçiliyor. Bir yandan keşfedilen kaynaklar ile önümüzdeki dönemde enerji ithalatı ve faturası aşağı çekilirken, diğer yandan Türkiye'nin tedarik zincirindeki konumunun yükselmesi ile ihracat artıyor. Ekim ayının ilk 13 gününde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 92.1'e çıkarken, altın hariç bu oran yüzde 101.8'e ulaştı.

Son dönemde Türkiye'nin cari açık vermesinde en etkili kalemlerinden olan altına olan talep, uzun zamandan sonra ilk defa bu ayın ilk 14 gününde azaldı. Altına dayalı fonlardan 30 Eylül- 14 Ekim tarihleri arasında 217 milyon TL net çıkış oldu. Altına talebin düşmesi fonlanması gereken dış açığı düşürüp, döviz talebini indirecek ve kurlardaki baskıyı hafifletecek. Türkiye ekonomisinin çizdiği yeni rota, yabancıdan da tam not alıyor. Hazine'nin eurobond ihracına 3 kat talep gelirken, yabancı yatırımcılar 25 Eylül-9 Ekim döneminde 170 milyon dolarlık Türk varlığı aldı. 

Ayrıca Akbank, 700 milyon dolarla kredisini yüzde 90'a yakın bir oranla yenileyerek, bankacılık sisteminin gücünü gösterdi.

Ekonımide güçlü toparlanma bütçe rakamlarına da yansıdı. Eylülde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 25.1 artarak 78 milyar 916 milyon liraya çıkarken, vergi gelirleri yüzde 29.9 artarak 68.3 milyar TL olarak gerçekleşti. İthalde alınan katma değer vergisi yüzde 57.1 artarak 15.7 milyar liraya ulaştı. Eylülde, bütçe giderleri yüzde 34 artarak 108.6 milyar lira oldu. Merkezi yönetim bütçesi 29.6 milyar TL açık verdi. Yılın ilk 9 ayında ise bütçe gelirleri yüzde 11.6 yükselerek 729 milyar 422 milyon liraya ulaşırken, vergi gelirleri yüzde 19.3 artarak 578.7 milyar TL oldu.

Para politikasında normalleşmenin başladığı eylül ayında konut satışları, faizlerdeki artışın etkisiyle, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6.9 azalarak 136 bin 744'e geriledi. Buna karşılık ilk 9 ayda toplam satışlar yüzde 34.2 artarak 1 milyon 161 bine çıkarken, tarihin en yüksek 9 aylık satışına imza atıldı. Bu dönemde ipotekli satışlar yüzde 170.7 artarak 508 bin 690'a ulaştı. Yabancılara konut satışları da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 26 artarak 5 bin 269 ile 2 yılın zirvesini gördü.