Yeni bir emeklilik sistemi geliyor

Türkiye'de kamu emekliliği ve gönüllük esaslı bireysel emeklilik sisteminin ardından hem işveren hem de devletin desteklediği yeni bir emeklilik sistemi daha hazırlanıyor.

Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın 2022 yılında uygulanmaya başlayacağını açıkladığı Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nde BES'teki gibi önceden çıkma gibi bir durum olmayacağı da söylenirken, işverenden yapılacak kesinti oranı ise henüz belli olmadı.

Cumhurbaşkanlığı kabine toplantısının ardından ağırlıkla normalleşme sürecine yönelik atılacak adımlara ilişkin konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, kısmi ya da esnek çalışma alanında iş gücü piyasasını daha da verimli hale getirecek düzenlemeleri hayata geçireceklerinin altını çizerken yeni bir emeklilik modelinin de işaretini verildi.

Önümüzdeki yıllarda tesis edilecek karma model ile işçilerin kazanılmış haklarının korunacağını ifade eden Erdoğan, tamamlayıcı emeklilik sigortası ile aynı zamanda ilave emeklilik desteği alınabilmesinin sağlanacağını belirtti.

Başkan Erdoğan, çalışanların emeklilikte daha da rahat edecekleri yeni modelde devletin de elini taşın altına koyacağını deklare etti.

Geçtiğimiz gün Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı “Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019” başlıklı pakette de yıl sonuna kadar kıdem tazminatı fonunun BES altyapısı ile entegrasyonu konusunda adımların atılacağına vurgulanmıştı.

2022'de yürürlüğe girmesi beklenen Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Bireysel Emeklilik Sistemi'in (BES) genişletilmiş hali olarak görülse de detaylar tam olarak belli değil. Bireysel emeklilik hizmeti sunan kurumlar ise yapılan açıklamalar ışığında yeni sistemin nasıl işleyeceğine ilişkin detaylar paylaşıyor.

İŞVERENDEN DE KESİNTİ YAPILACAK

Çalışanların otomatik olarak katılım gösterdiği Bireysel Emeklilik Sistemi'nde çalışanın maaşından yüzde 3’ü oranında kesinti yapılırken, bu sistemde devlet katkısı dışında herhangi bir katkı bulunmuyor. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nde ise devlet katkısının yanı sıra çalışandan olduğu gibi işverenden de kesinti yapılacak ve bu kesintilerin çalışanın hesabında aydan aya birikecek.

ORAN BELLİ DEĞİL

İşverenden ne kadar kesinti yapılacağının ise şu an için henüz belli olmadığının altı çizilirken devletin işverenlerin yükünü arttırmayacak bir çözüm bulma arayışında olduğuna dikkat çekiliyor.

ERKENDEN ÇIKIŞ YOK!

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nde BES'teki gibi önceden çıkma gibi bir durum olmayacağı da ifade ediliyor. Emeklilik yaşı gelene kadar sistemde kalma zorunluluğu bulunan yeni modelde emeklilik döneminde bu hakkını kullanmak isteyenlerin ise devlet ve işveren katkısının tamamını alabilecek.

MAAŞA GÖRE KESİNTİ

Yeni emeklilik sistemine katılım için yaş sınırı da olacakken, yapılacak kesintilerle ilgili ise herkesin maaşına göre kesinti yapılacağının altı çiziliyor. Asgari ücret alan bir kişiden yapılan kesinti daha az, yüksek maaşlı birinden yapılan kesinti ise daha yüksek olacak.

YAŞ SINIRI DEĞİŞEBİLİR

Tüm kesintiler, çalışanın hesabında şeffaf bir şekilde birikecek ve emeklilik şirketleri bu birikimleri yönetecek. Belirli yaşın üzerinde olanlar ve emeklilik dönemine kısa bir süre kalanlar ise bu sisteme dahil edilmeyecek.

Öte yandan BES’te emeklilik yaşı 56 olsa da tamamlayıcı emeklilikte yaş sınırının değişmesi de gündeme gelebilecek.

Mevcut sistemde, her yıl için, çalışanların brüt bir aylık ücreti kadar, kıdem tazminatı hakkı oluşuyor. Ekonomi yönetiminin çalışmalarını sürdürdüğü modellerde sistemin herkesi kapsaması veya tercihe bağlı olması seçenekleri üzerinde duruluyor.

YÜZDE 25’İ PEŞİN ÖDENECEK

Kıdem tazminatı hesaplarında biriken tutarı çalışanlar, 60 yaşında alabilecek. 60 yaşında hesapta biriken paranın yüzde 25’i peşin olarak alınabilecek, kalan tutar ise emeklilik gelirini artırmak için çalışanlara ek gelir olarak verilecek. İlk konut, evlenme, ağır hastalık, işten çıkış durumları ise istisnai olarak değerlendirilecek ve öncesinde ödeme yapılabilecek. Ama tutar burada sınırlı olacak. Örneğin ilk konut alımında biriken tutarın yüzde 10’unu çalışan çekebilecek.

BİRİNCİ MODEL ZORUNLU

Ekonomi yönetiminin üzerinde durduğu modellerden ilki yasalaşırsa bütün çalışanlar bu modele göre kapsam içine alınacak. Bu durumda zorunlu olacak birinci modelde, işveren her ay çalışanın brüt ücretinin yüzde 3’ünü ‘tamamlayıcı emeklilik hesabına’ aktaracak. Bu da yıllık bazda 11 günlük bir kıdem tazminatı hakkına denk düşüyor. Kalan 19 günlük tutara denk gelen brüt maaşın yüzde 5.33’ü kadar tutar ise şimdi olduğu gibi aynı sistemle devam edecek ve ayrılık durumunda ödeme yükümlülüğü işverende olacak.

İKİNCİ MODEL SEÇENEKLİ

İkinci model yasalaşırsa taraflara seçme şansı sunulacak. Ya şu andaki mevcut sistemin devamı tercih edilecek ya da yeni modele geçilecek. Bu yeni modelde işveren payının yanı sıra, devlet payı da söz konusu olacak. İşçiler de prim ödeyecek. Asgari ücrete kadar ücretler için, işçinin primi ücretin yüzde 0.5’i kadar olacak. Örneğin iki asgari ücrete kadar olan bir ücret söz konusu ise, katkı payı yüzde 1.5’a kadar çıkacak. Asgari ücretin iki katından fazla olan ücretlerde ise, kesinti yüzde 2.5’a kadar çıkacak. Devlet de bir puan katkıda bulunacak. Rakamlar konusunda sosyal taraflarla görüşmeler halen devam ediyor.

ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER

1) Kıdem tazminatında fonlu bir sisteme geçilecek ve kıdem tazminatı “tamamlayıcı emeklilik” ile entegre edilecek.

2) İşe yeni girenler ve belirli çalışma süresi olan kişiler, bu sisteme zorunlu olarak dahil edilecek.

3) İşverenden ve çalışandan yapılacak kesinti, her ay çalışanın emeklilik fon hesabına yatırılacak; kıdem ise işveren tarafından belirlenecek bir periyotla yine aynı hesaba aktarılacak.

4) Tamamlayıcı emeklilik sisteminde yapılacak devlet katkısı oranları netlik kazanacak.

5) Tüm fonların yatırım alanları mevzuat ile belirlenecek.

6) Çalışanlar, birikimleri ve kıdemleri ile ilgili tüm takip sürecini kendi hesaplarında izleyebilecek.

7) Kıdem tazminatının emeklilik yaşı gelince veya belirli yıllar çerçevesinde oransal bir tutar olarak alınabileceği bir sistem kurgulanacak.

8) Yeni sistemle beraber çalışan, ister 20 gün ister 10 sene çalışsın, işveren kıdem tazminatı fonuna çalışanın tazminatını yatırmak durumundadır. Böylelikle kıdem tazminatı çalışanın hesabında birikmiş olarak korunacak.